Suç ve Ceza Sistemi İçerisinde Konya Merkez Hapishanesi (1880-1922)

Öz

Aydınlanma çağı ile birlikte suçluların cezalandırılmasında bir dönüşüm yaşanmış, insanın değerli olduğu ve vücut bütünlüğünün korunmasının gerektiği anlayışı kabul edilmiştir. Bu kararın alınmasından önce suçluların cezalandırılmasında bedenin parçalanması, uzuvların kesilmesi, giyotin ve en hafif haliyle idam gibi infazlar uzun yıllar toplumun gözü önünde gerçekleştirilmiştir. Korku ve dehşet temelinde otorite sağlamlaştırılmaya çalışılmıştır. Ancak Fransız İhtilali ile birlikte insan hak ve hürriyetleri yeni bir boyut kazanmış, suç işleyen bireyin öldürülmesi ya da işkencelere maruz bırakılması yerine toplumdan izole edilerek hapishanelerde islah olması daha doğru görülmüştür. Bu anlayışının gelişmesi ile Avrupa’nın birçok merkezinde modern hapishaneler kurulmuştur. Batıdaki bütün gelişmeleri yankından takip etmek zorunda kalan Osmanlı Devleti de neredeyse eş zamanlı olarak ülke topraklarında hapishane tesisine başlamıştır. Bu bağlamda Konya merkez hapishanesi Osmanlı Devleti’nin son döneminde Anadolu’da suç ve ceza sisteminin nasıl ilerlediğini göstermesi açısından önemlidir. Bu çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi ana kaynak olarak kullanılmış, mevcut belgeler ışığında dönemin hapishane sistemi aydınlatılmaya çalışılmıştır.