E-Ticarette Sahte Sipariş Uygulamalarının Normatif İncelemesi: İslam Hukuku ve Endonezya Hukuk Çerçeveleri Üzerinden Bir Değerlendirme

Öz

Bu çalışma, sahte sipariş pazarlama stratejileri kullanan ticari aktörleri, İslam hukuku ve Endonezya tüketici koruma hukuku perspektifinden incelemektedir. Ayrıca e-ticaret platformlarının bu tür uygulamalara karşı iç politikalar ve derecelendirme sistemleri yoluyla geliştirdiği stratejileri de aynı hukuki çerçeveler ışığında değerlendirmektedir. Dijital pazaryeri olarak hızla büyüyen e-ticaret, tüketiciler ve şirketleri teknoloji ve uygulamalar aracılığıyla buluşturmakta; işlemlerde kolaylık sağlarken, tüketicilerin ürünleri doğrudan inceleyememesi gibi riskler de doğurmaktadır. Bu durum, tüketicilerin değerlendirme ve puanlamalara bağımlı hale gelmesine yol açmış; mağaza itibarını artırmak, tüketici algısını manipüle etmek ve satış istatistiklerini yapay olarak şişirmek amacıyla kurgulanan sahte işlemler ve yorumlar anlamına gelen sahte siparişlerin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bu tür uygulamalar piyasa adaletini bozmakta ve tüketicileri yanıltmakta, dolayısıyla etik ve hukuki sorunlar doğurmaktadır. Normatif hukuk ve etnografik yaklaşımlara dayalı nitel yöntem kullanılarak yürütülen araştırmada veriler gözlem, mülakat ve dokümantasyon yoluyla toplanmış, tümevarımsal olarak analiz edilmiştir. İslam hukuku perspektifinden sahte siparişler, satın alınan hizmetlerin doğrudan ve meşru bir fayda sağlamaması sebebiyle icâre bil-amel akdinin rükün ve şartlarını karşılamadığından geçersiz kabul edilmektedir. Endonezya tüketici koruma hukuku açısından ise sahte siparişler, tüketici haklarını ihlal etmekte ve ticari aktörlerin yükümlülüklerini ihlâl etmektedir. İncelenen platform stratejileri, İslamî ilkelere uygunluk göstermekte ve Endonezya Bilgi ve Elektronik İşlemler Yasası’na (UU ITE) riayet etmektedir.