Deniz Sigortası Dolandırıcılığı ve Diplomatik Yolsuzluk: Osmanlı Hukuk Literatüründe Kayıtlı, Amerikan Diplomasi Tarihinde İhmal Edilmiş Caroline Davası

Öz

Uluslararası hukuk tarihinde önemli olaylar neredeyse eksiksiz olarak kaydedilir ancak kimi olaylar ne kadar önemli olursa olsun kayıtlarda yer almaz. Bu ihmal edilen olaylardan biri de Brezilya'nın Santa Catarina limanında yaşanan ve gemi sigortası dolandırıcılığından diplomasi hukukuna ve deniz hukukuna kadar geniş bir düzlemde uluslararası hukukun farklı alanlarına temas eden “Caroline Case” dir. Bu olay neredeyse modern uluslararası hukuk kaynaklarının hiçbirinde yer almamasına rağmen Amerika kıtasından çok uzakta bir Osmanlı devlet adamı Hasan Fehmi Paşa tarafından titizlikle kaleme alınmıştır. Hasan Fehmi Paşa olayı o kadar detaylı ve geniş biçimde kaleme almıştır ki konunun daha detaylı ele alındığı neredeyse başka kaynak yoktur. Paşa'nın bu meseleye olan ilgisi tesadüfi değildir; 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu modernleşme sürecinde Batı hukuk sistemlerini yakından incelemekte ve uluslararası hukuki gelişmeleri takip etmekteydi. Bu durum özellikle 19. yüzyılda Osmanlı entelektüellerinin ve devlet adamlarının uluslararası hukuka dair gelişmeleri ne kadar yakından takip ettiklerini, küresel hukuki meselelere olan derin ilgilerini ve bu alandaki yetkinliklerini açıkça göstermektedir. Ayrıca, bu örnek Osmanlı hukuk literatürünün uluslararası boyutunu, çok dilli akademik ortamda faaliyet gösteren Osmanlı hukukçularının kapasitesini ve çağdaş hukuki tartışmalara özgün katkılarını ortaya koymaktadır. Bu durum aynı zamanda 19. yüzyıl Osmanlı aydınlarının küresel hukuki ağın aktif bir parçası olduklarını da kanıtlamaktadır. Bu bağlamda bu çalışma, 21. yüzyılda İngilizce literatürde neredeyse hiç yer almayan ve modern hukukçular tarafından gözden kaçırılmış bir olayın Osmanlı Türkçesiyle kaleme alınmış bir eserde nasıl detaylı biçimde yer aldığını, konuya temas eden diğer dönem eserlerindeki benzerlikler ve farklılıkları karşılaştırmalı metodoloji kullanarak değerlendirerek modern uluslararası hukuk literatürüne kazandırılması amacını taşır.